Cà Chua và những bệnh phổ biến

    Cà chua thường dể bị tấn công bởi rệp vừng, bướm trắng, con thrips và bọ nhảy trên lá, những loại nầy mang theo vi khuẩn tác hại đến cà chua, chúng lây lan theo phương thức duy nhất của từng loại vi khuẩn và truyền bệnh rất nhanh, kết hợp thành một dãy chuyên chở mầm bệnh đi phân tán khắp nơi, làm hư hại hoa màu và gây tổn thất cho nhà nông, chỉ cần một số lượng nhỏ mầm bệnh từ nơi mang mầm bệnh được truyền sang nơi không mang mầm bệnh thì vài giờ sau hoặc một ngày sau thì toàn thể khu vực mới đã bị nhiểm bệnh, nên thu dọn sạch tất cả các tàn dư của vụ mùa trước, dời ra xa các nới trồng.

**Aphids (rệp vừng): Rệp vừng rất nhỏ, có hình dáng giống như trái lê, sống thành từng nhóm và sinh sản không cần giao hợp, rệp vừng có thể đi từ cây nầy sang cây khác, nhộng không có cánh, con lớn thì có loại có cánh có loại không, loại có cánh có thể bay đi rất xa hằng cây số theo chìu gió và đáp xuống nơi nào thì nơi đó sẻ bị tràn lan bởi rệp vừng, chúng bám đầy lá ở mặt dưới. Rệp vừng làm hư hại đến cà chua bởi vì chúng tiêu thụ hết chất dinh dưỡng của cây làm cho cây tàn lụi dần đồng thời chúng cũng bài tiết một loại nhựa giống như mật đường hấp dẩn bồ hóng bám vào trên trái và thân cây do đó làm giảm chất lượng hoa màu.
Nói tóm lại có hai loại rệp vừng là: Rệp vừng trên khoai tây, có tên khoa học Macrosiphumeuphorbae, bự con chiều dài 3m/m, màu hồng nhạt hoặc màu xanh lá cây và loại rệp vừng đào xanh có tên khoa học là Myzus persicae nhỏ con hơn loại trên dài khoãng 1.5m/m có màu xanh lá cây nhạt đến đậm.  

**Whiteflies  (bướm trắng): Bướm trắng trong nhà nylon có tên khoa học là Trialeurodes vaporariorum, bướm trắng trên khoai tây ngọt tên khoa học Bemisia tabaci và bướm trắng làm bạc lá tên khoa học Bemisia argentifolii, là loại côn trùng gây hại hoa màu nghiêm trọng trên thế giới mà nhà nông chúng ta không thể coi thường, có hơn 500 trăm loại thảo mộc bao gồm cỏ cây bị chúng tấn công ở phần mặt dưới của lá và biến nơi nầy thành căn cứ địa để sinh trưởng, ấu trùng rất nhỏ khoãng 1m/m, con trưởng thành biết bay, chúng di chuyển từ cây nầy qua cây khác dể dàng ngoài ra chúng có thể bay theo gió đi rất xa. Chỉ cần một số nhỏ bám vào hoa màu là chúng sinh sôi nẩy nở rát nhanh, chu kỳ đời sống của chúng khoãng 20 ngày trở lại. Thiệt hại của bướm trắng cũng giống như rệp vừng.

**Thrips: The western flower thrips  có tên khoa học là Frankliniella occidentalis xuất thân từ  miền tây nước Mỹ và truyền sang nhiều quốc gia trên thế giới cùng lúc với thrips trên củ hành tên khoa học là thrips tabaci được tìm thấy xuất hiện cùng lúc, thrips trong nhà kiếng có tên khoa học là Heliothrips haemorrhoidalis được tìm thấy trong nhà kiếng mọi nơi trên thế giới, gây thiệt hại rất lớn cho ngành nông nghiệp, chúng sinh sản rất nhanh không cần sự giao hợp, ấu trùng không di động nhưng con trưởng thành mặc dù không có cánh nhưng di chuyển rất nhanh, đời sống của chúng khoãng 20 ngày, phát triển dân số rất mau, chúng phá hoại tế bào của cây làm cho cây cằn cỏi và chết, con thrips đẻ trứng lên trên trái cà lúc còn nhỏ, trứng nở thành ấu trùng sống bám vào trái tạo những vết trầy trên trái gây hư hại đáng kể. Thrips trên củ hành và Western flower thrips là tác nhân gây nên bệnh héo rủ cà chua (TSWV), do ấu trùng tạo nên, mặc dù là vậy nguyên do chính vẩn là con trưởng thành mang mầm bệnh gây nhiểm, bệnh héo rủ trên cà không di truyền, tuy nhiên trên những nơi bệnh có những dấu hiệu vi khuẩn có thể tái phát triển, con thrips nói chung cũng mang những phấn hoa đã lây nhiểm vi khuẩn từ những cây bị bệnh sang những cây không bị bệnh.

Leaf hoppers (bọ nhảy trên lá): Bọ nhẩy được tìm thấy ở Bắc Mỹ nơi khí hậu ấm và khô ráo, chúng có hình dáng như cái nêm, dài khoãng 3m/m, màu xanh lá cây đến xanh lục ngã vàng hoặc nâu. Con nhộng tương tự như con trưởng thành khi đôi cánh phát triển đầy đủ, bọ nhảy sinh sản rất nhanh, chúng bám vào lá hút nhựa để lại dấu cắn hình tròn nối liền nhau để lại những vết lấm chấm trên lá, con cái khoét lổ theo gân lá hoặc cuống lá để đẻ trứng vào trong đó, đời sống của bọ nhảy kéo dài khoãng 40 đến 45 ngày tuỳ thuộc vào điều kiện khí hậu. Ngoài ra còn có loại bọ nhảy ở củ cải đường tên khoa học Circulifer tenellus gây nên bệnh cuống lá cà, vi khuẩn nầy nhiểm và truyền bệnh đi liên tục ở mọi lứa tuổi và bệnh cuống lá cà không lây nhiểm hay truyền bệnh.