Tháng 12 năm 1975. Chúng tôi ở trại Long Giao, do quân đội quản lý, đã hơn sáu tháng. Long Giao thuộc tỉnh Long Khánh, là một căn cứ cũ của Sư đoàn 18, mà trước kia tôi chưa hề đặt chân đến, nói chi bây giờ bị giam cầm lại càng thấy mịt mờ hơn. Tổ tù của tôi gồm tám người, đa số thuộc ngành Y ít nhiều quen biết nhau ngoài đời, trong số có người bạn đồng đơn vị, bác sĩ Đặng Phùng Hậu, trưởng bệnh xá Trường Đại Học CTCT Đà Lạt, và bạn của anh, bác sĩ Trần Đại Quốc mà nghe anh nói là bà con với nhà “bác học” cách mạng Trần Đại Nghĩa –con cưng của Hồ Chí Minh. Ngoài ra, có bác sĩ Nguyễn Xuân Thanh, người Huế, nha sĩ Mai Văn Thắng và dược sĩ Nguyễn Lương Ngọc. Ba người ngoài ngành Y Dược gồm anh tổ trưởng, một đại úy cựu đại đội trưởng Địa phương quân, một trung úy Pháo binh, và tôi. Đó là một nhóm thân hữu dễ thương, chia cho nhau từng mẩu bánh mì biscotte, từng lát thịt bò ướp khô những lần ai được “thăm nuôi”, tin tưởng nhau, phát biểu, bình luận thời cuộc một cách vung vít mà không sợ bị báo cáo. Trong tổ, chỉ một mình tôi là Công giáo.
    Mấy ngày trước Noël, Nguyễn Xuân Thanh gọi tôi ra sân, vừa cùng đi bách bộ vừa nói nhỏ:                                           
 - Đêm Noël một số anh em sẽ tổ chức mừng lễ. Mọi thứ đã được chuẩn bị. Bây giờ nhờ toa viết lời bài Đêm Thánh Vô Cùng ra tiếng Pháp, hoặc Latin. Tiếng Anh thì có người lo rồi, bản tiếng Việt thì moa thuộc, vì trước kia moa học trường đạo.
Silent night, holy night,
All is calm, all is bright.
Round yon virgin mother and child,
Holy infant, so tender and mild.
Sleep in heavenly peace,
Sleep in heavenly peace ...
      Nghe Thanh nói, tôi phấn khởi lắm, nhưng không hỏi thêm chi tiết. Và nhận viết lời Pháp. Còn Latin, tôi không biết nguyên văn, nhưng dựa theo tiếng Pháp mà dịch đại ra, và bây giờ chỉ còn nhớ câu đầu: Tranquilla nox, sancta nox... Sau đó, từng nhóm nhỏ tập dượt, bằng cách đi trong sân, khuất những cặp mắt ăng-ten, và hát thuộc lòng âm ư trong miệng. Chỗ nào vắng vẻ, an toàn, thì lên giọng to hơn. Tôi hướng dẫn phát âm lời Pháp và Latin.
Douce nuit, sainte nuit !
Dans les cieux ! L'astre luit.
Le mystère annoncé s'accomplit
Cet enfant sur la paille endormi,
C'est l'amour infini,
C’est l’amour infini ...
       Đúng đêm 24. Đêm Chúa sinh ra đời. Mới bảy giờ, trời đã tối. Từ trại, nhìn ra không gian chung quanh, tôi thấy có những ánh đèn leo lét, trong một xóm nhà về hướng Tây, tức hướng Sài Gòn, và, cao hơn, một ngôi sao khổng lồ thắp sáng trên nóc một nhà thờ. Các bạn bảo tôi, “đó là xóm đạo Long Giao”, nhưng không ai biết họ đạo ấy tên chính xác là gì. Một lúc sau, từ nhà thờ vọng lại, liên hồi, tiếng chuông Noël giục giã, quen thuộc. Quen thuộc, vì thời gian trước đó, không bao giờ tôi vắng nó, vào những đêm giáng sinh, xa gia đình êm ấm, lúc chiến tranh trở nên ác liệt, hay những đêm hành quân ngủ bờ ngủ bụi.
     Tự dưng thấy lòng bồi hồi, xúc động. Nước mắt lưng tròng. Chợt nhớ một đoạn văn, trong quyển Souvenirs de la maison des morts, đã đọc thời trung học, của văn hào Nga, Dostoïevski, bị lưu đày ở Sibérie, cũng kể rằng đêm Noël ông nghe từ một xóm đạo xa xa tiếng chuông nhà thờ vẳng lại. Vừa lúc ấy, Dostoïevski viết, tình cờ người cai ngục mở cửa, và ông có cảm tưởng Thiên Chúa đã hiện ra với ông. Đối với một người tù biệt giam, tất cả là một ân sủng, niềm an ủi và mừng vui vô biên Chúa gửi đến. 
     Bao nhiêu năm qua rồi, những đêm Giáng Sinh cứ tiếp nối trên xứ sở tự do, sung sướng, mà sao tôi vẫn không tìm lại được cảm xúc vô giá từ một đoạn văn cũ ấy –cái cảm xúc kỳ lạ, lâng lâng, bình an trong hồn những tù nhân cô đơn, tuyệt vọng.
     Tám giờ. Trên sân phía hông đội chúng tôi, một bó lửa được thắp lên, và các anh em từ những nhà khác nhanh chóng kéo tới tập họp làm thành vòng tròn lớn, nắm tay nhau hát to bài “Đêm Thánh Vô Cùng” bằng bốn thứ tiếng, do bác sĩ Nguyễn Xuân Thanh, hay một ai khác, điều khiển và bắt giọng. Những thanh củi được thảy vô thêm, và ánh lửa vươn cao, bập bùng, như trong đêm lửa trại của hướng đạo sinh. Không có cây sapin, không có hoa đèn rực rỡ, không có cả một linh mục nào chủ lễ, xướng kinh. Chỉ có tấm lòng và đức tin bền vững của tù nhân dành cho Thượng Đế trước những bất hạnh, tủi nhục, đọa đày. Những cải tạo viên không tham gia cũng đứng chung quanh, tò mò nhìn, trong số, dĩ nhiên, có vài ăng-ten mà ai cũng biết tên.
      Khoảng mười phút sau, hát xong, anh em đứng im lặng, trầm tư, có người lâm râm cầu nguyện, thì bỗng nghe tiếng chân bộ đội rầm rập chạy về phía chúng tôi, súng lên đạn kêu răng rắc. Ngay tức khắc, tất cả tự động giải tán, ai về phòng nấy, biến mất như những bóng ma, cũng nhanh chóng như khi tập họp. Còn lại một đống lửa gần tàn và vài người trong đám hiếu kỳ và tên ăng-ten L. nổi danh, cựu phi công trực thăng, đứng chỉ chỏ, báo cáo, lập công. Bọn lính và quản giáo luôn mồm hỏi: “Anh nào cầm đầu tổ chức phản động? Anh nào?”. Không ai biết, kể cả tên ăng-ten. Mà biết cũng không ai nói. Sáng hôm sau, các đội trưởng tù, còn gọi là nhà trưởng, và một số "nghi can" bị dẫn đi làm việc. Rất may, không ai bị kỷ luật, an toàn trở về đội.
      Chuyện này, cán bộ trại không nhắc đến nữa. Riêng tôi vẫn nhớ mãi, kể từ đêm ấy đến nay đã 36 năm. Rồi một số được thả về, phần đông là giới Y Dược, trong đó có năm chàng của tổ tôi. Còn lại, rất đông, bị “biên chế” phân tán đi các đội khác, để vài tháng sau được tàu Sông Hương chở ra Bắc giao cho Công An, bắt đầu một cuộc hành trình mới gian nan hơn, khắc nghiệt hơn, dành cho những tù nhân chính trị chánh hiệu.
       Một buổi chiều, cách đây bảy năm, tiếng điện thoại vang lên. Bác sĩ Nguyễn Xuân Thanh bất ngờ gọi tôi từ Oakland, CA. Mừng rỡ. Ôn lại biết bao kỷ niệm. Nhất là về cái đêm Giáng Sinh 1975 tại Long Giao. Sau đó, thỉnh thoảng tôi gọi Thanh. Tháng 12 năm nay, máy nhắn trong điện thoại của anh trả lời no longer in service. Về đâu rồi, hỡi bạn Nguyễn Xuân Thanh, một trong những người hùng đêm Noël 75? Bác sĩ Đặng Phùng Hậu hiện mở phòng mạch tại Texas, đã đến Portland cùng với bà xã, tham dự lễ hôn phối của vợ chồng tôi. Tôi đọc trên báo thấy tên nha sĩ Mai Văn Thắng tái hành nghề tại San José, nhưng chưa gặp lại bao giờ. Những bạn khác thì bặt vô âm tín.
     Xin tất cả, nếu đọc được mẩu kỷ niệm ngắn này, hãy liên lạc với buijulien@yahoo.com để cùng nhau ôn chuyện cũ, bắt chước Thúy Kiều “đốt lò hương ấy so tơ phím này”, hoặc thêm, bớt chi tiết về đêm anh em nổi lửa hát mừng Chúa ra đời cứu chuộc nhân loài, tại trại tù Long Giao, 24/12/1975.  
 Kim Thanh Nguyễn Kim Quý
Portland                                                                                                                                
 24/12/2011